اسکرام چیست و رویدادهای آن کدامند؟

اسکرام چیست و رویدادهای آن کدامند؟

اگر سِمت مدیریت پروژه دارید یا تیمی را رهبری می‌کنید، لازم است بدانید اسکرام (Scrum) چیست، متد اجایل چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه می‌تواند انجام پروژه را ساده‌تر کند. در این نوشته‌ می‌‌بنیم به زبان ساده اسکرام چیست، تاریخچه‌ی اسکرام چگونه شکل گرفته و چه سودمندی برای ما دارد.

نخست ببینیم اسکرام چیست و چه مفهومی دارد. چارچوب اسکرام به‌ترتیبی شکل می‌گیرد که بتواند مسائل ریز و درشت مدیریت پروژه را حل کند و پروژه را در مسیر درست به‌ پیش ببرد. شرکت‌‌های توسعه موبایل و شرکت‌های نرم‌افزاری از جمله کسب‌وکارهایی هستند که از به‌کار گرفتن چارچوب اسکرام بهره می‌برند. در این مقاله از بلاگ «پیشگامان لوتوس» در کنار ما باشید.

اسکرام چیست؟

برای این‌که بدانیم اسکرام به چه معناست، ابتدا یاد‌آوری می‌کنیم اجایل چیست. در نوشته‌های پیشین به نقش اجایل یا چابک در شرکت‌ توسعه موبایل پرداخته‌ایم. به‌طور خلاصه متدولوژی اجایل روشی‌ انعطاف‌پذیری‌ست که به تیم‌های توسعه نرم‌افزار کمک می‌کند با تغییر مسیر پروژه خود را انطباق دهند و محصول نهایی را باتوجه به خواست مشتری ارائه کنند. ادامه‌ی تولید پروژه به روش چابک، براساس بازخوردی‌ست که از مشتری دریافت می‌شود.  به عبارت دیگر، توسعه و تست هم‌زمان اتفاق می‌افتد. اسکرام یکی از معروف‌ترین چارچوب‌ها برای استفاده از متد اجایل به‌شمار می رود.

چارچوب اسکرام

اسکرام چارچوبی‌ست که قابلیت تطبیق دارد، سریع، موثر و انعطاف‌پذیر است. این چارچوب در دوره‌ی توسعه‌ی پروژه، مشتری نهایی را مدنظر قرار می‌دهد. هدف اصلی آن، برآورده کردن نیازهای مشتری با برقراری ارتباط شفاف، مسوولیت‌پذیری و پیشرفت مستمر است. توسعه از ایده‌ی کلی درمورد یک نیاز آغاز می‌شود، و با فهرست‌کردن و اولویت‌بندی کارهای روند توسعه محصول شکل می‌گیرد.

تاریخچه‌ی اسکرام چگونه است؟

عمر اسکرام به سال ۱۹۸۶ می‌رسد. در آن سال مقاله‌ای در نشریه‌ی هاروارد بیزنس ریویو (Harvard Business Review) با عنوان «بازی توسعه‌ی محصول جدید» منتشر شد که نویسنده‌های آن هیروتاکا تاکوچی (Hirotaka Takeuchi) و ایکوجیرو نوناکا (Ikujiro Nonaka) بودند. این دو استاد مدیریت ژاپنی در مقاله‌شان توضیح دادند چگونه شرکت‌هایی مانند هوندا، کانون و فوجی زیراکس با استفاده از رویکرد تیم‌- محور و قابل‌سنجش نسبت به توسعه محصول توانسته‌اند محصولاتی در سطح جهانی تولید کنند. این رویکرد بر اهمیت وجود تیم خودسازمان‌یافته تاکید دارد.

این مقاله بر توسعه‌ی بسیاری از مفاهیم اثر گذاشت و مقدمه‌ی شکل‌گیری مفهومی شد که ما امروز آن را به‌نام اسکرام می‌شناسیم. درواقع این واژه از بازی راگبی وارد دنیای مدیریت شد. زمانی‌که بازی راگبی به‌دلیل خطا متوقف می‌شود یا توپ از بازی خارج شده و قرار است بازی از نو آغاز شود، به این آغاز دوباره اسکرام می‌گویند.

در ۱۹۹۳ جف ساترلند (Jeff Sutherland) و تیمش در شرکت ایسل (Easel) توانستند با استفاده از مفاهیم مقاله‌ی ۱۹۸۶ همراه با کنترل فرایند تجربی، توسعه‌ی شی‌گرا و تکرار، بهبود بهره‌وری و توسعه‌ی سیستم‌های پویا و پیچیده، از چارچوب اسکرام در روند توسعه نرم‌افزار استفاده کنند.

چارچوب اسکرام به زبان ساده

چارچوب اسکرام بر پایه‌ي کارها و نقش‌هایی با تعریف مشخص شکل گرفته که در طی فرایند توسعه نرم افزار استفاده می شوند. این روش قابلیت انعطاف فراوانی دارد و نتیجه‌ی آن با به‌کار گرفتن اصول اجایل یا چابک در فضایی که همه‌ی اعضای تیم تولید محصول در آن هماهنگی دارند، به‌دست می‌آید. به‌عبارت دیگر، افراد تیم با یادگیری مداوم و انعطاف‌پذیری، در طی مسیر تولید پروژه تغییرات لازم را اعمال می‌کنند تا درنهایت بهترین بازخورد را دریافت کنند. این چارچوب به طور مداوم موجب پیشرفت و بهبود تیم می‌شود و به افراد تیم کمک می‌کند مسائل پیچیده و پیش‌بینی نشده را ببینند.

رویدادهای اسکرام (Scrum Events) کدامند؟

۱- برنامه‌ریزی اسپرینت (Sprint Planning)

به بازه‌های زمانی کوتاه در چارچوب اسکرام، اسپرینت یا وقفه می‌گوییم. اسپرینت معمولا از ۲ هفته تا حداکثر ۴ هفته است. این مدت نمی‌تواند طولانی‌تر باشد، چراکه باعث پیچیدگی پروژه خواهد شد. از این‌رو، برای هر اسپرینت، کاری تعریف می شود و در جلسه‌ای مطرح می‌شود. هر کدام از افراد تیم می‌دانند در یک اسپرینت یا بازه‌ی زمانی، چه کاری را باید انجام داده و تحویل دهند. اسپرینت در طول دوره‌ی توسعه ثابت می‌ماند. هر چه اطلاعات تیم توسعه درمورد عملکرد قبلی، میزان کار باقی‌مانده و تعریف آنها از انجام شدن کار بیشتر باشد، پیش‌بینی زمان مورد نیاز برای اسپرینت درست‌تر است.

۲- جلسه اسکرام روزانه

هدف از برگزاری جلسه‌ی روزانه، بررسی پیشرفت هدف اسپرینت و درصورت نیاز تطبیق با بکلاگ اسپرینت است. ضمن این‌که برنامه‌ریزی بعدی هم انجام می شود.  این رویداد طی حدود ۱۵ دقیقه برای تیم توسعه برگزار می‌شود. هر روز در یک ساعت و مکان مشخص جلسه را برگزار می‌کنیم. مالک محصول و مستر اسکرام هم به همراه توسعه‌دهندگان در جلسه شرکت می‌کنند.

این جلسه‌های روزانه موجب بهبود ارتباط، شناسایی موانع و سرعت در تصمیم‌گیری می‌شوند و از این رو نیاز به برگزاری جلسه‌های دیگری نخواهد بود.

۳- بررسی اسپرینت (Review)

هدف از بررسی اسپرینت، شناسایی نتیجه‌ی اسپرینت و تعیین تطبیق‌های آینده است. تیم اسکرام نتیجه‌ی کار خود را به ذی‌نفعان اصلی ارائه می‌کنند و مشخص می‌شود چقدر در جهت هدف محصول تعریف‌شده، حرکت کرده‌اند. اما این جلسه به ارائه محدود نمی‌شود. بلکه براساس بررسی نتیجه، گام بعدی را تعریف می‌کنیم. برای بازه‌ی زمانی ۱ ماهه، جلسه‌ی بررسی حداکثر ۴ ساعت خواهد بود. 

۴- بازبینی گذشته‌ی اسپرینت (Retospective)

لازم است ببینیم در طول بازه‌ی زمانی یا اسپرینت چه مواردی طبق برنامه پیش رفته، چه مشکلاتی رخ داده، و روش حل آن مشکلات چگونه بوده. تیم اسکرام مفیدترین تغییرها را شناسایی می‌کند تا کارآمدی تیم بیشتر شود. ممکن است این تغییرها بلافاصله به اسپرینت بعدی یا بکلاگ اسپرینت اضافه شوند.

در هر جلسه‌ی بازبینی گذشته، تیم اسکرام برای رسیدن به راه‌های بالابردن کیفیت محصول با بهبود روند کار یا تغییر تعریف پایان کار، برنامه‌ریزی می‌کند و در پایان جلسه برای بهبود اسپرینت بعدی راه‌هایی شناسایی می‌شود.

سخن پایانی

گاهی مفهوم اسکرام را با اجایل یکی می‌پندارند. اجایل یک طرز فکر به‌شمار می‌رود، اما اسکرام چارچوبی‌ست که رسیدن به محصول بهتر را ممکن می‌کند. در این چارچوب افراد تیم درباره‌ی مشکلات پیچیده سخن می‌گویند. اسکرام به تیم‌ها و سازمان‌ها کمک‌ می‌کند راه‌حل‌هایی پیدا کنند که با تغییرات، خود را تطبیق می‌دهند. در این نوشته دیدیم اسکرام چیست، نخستین بار چگونه مطرح شده و رویدادهای آن چه مفهومی دارند. در مقاله‌ی بعدی «پیشگامان لوتوس» بیشتر درباره‌ی اسکرام به زبان ساده خواهید خواند.