در بخش قبلی تعریف بلاکچین، تاریخچه پیدایش آن و زمینه‌های بکارگیری این فناوری نوظهور مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش انواع بلاکچین، مزایا و معایب آن مورد بحث قرار خواهد گرفت:
انواع بلاکچین:
پلتفرم‌های بلاکچین می‌توانند بدون مجوز و یا دارای مجوز باشند. بلاکچین‌های دارای مجوز نیازمند تأیید دسترسی بوده و می‌توان گفت که عملاً بلاکچین‌هایی خصوصی هستند. بلاکچین‌های بدون مجوز نیازی به اجازه برای دسترسی و ورود به شبکه ندارند. بلاکچین‌های بدون مجوز ( مانند بیت‌کوین) را از هر nodeای در شبکه می‌توان خریدوفروش کرد، اما در بلاکچین‌های خصوصی، زنجیره‌ای از مجوزها نیاز بوده و هر node در صورت داشتن آنها قادر به انجام معاملات است.
پلتفرم‌های بلاکچین متعددی در دسترس است اما سه مورد از برجسته‌ترین آنها عبارتند از: Ethereum blockchain ،Hyperledger Fabric و OpenChain که در ادامه هر یک را شرح خوهیم داد:
پلتفرم Ethereum blockchain:
یک پلتفرم بسیار گسترده و متن‌باز است که در حال حاضر از محبوبیت بسیار بالایی در بازارهای ارزهای دیجیتال برخوردار گشته‌است و بازار معاملات آن بسیار داغ است.
پلتفرم Hyperledger Fabric:
از پلتفرم‌های متن‌باز بلاکچین است که برای شبکه‌های نیازمند مجوز و دسترسی طراحی شده‌است و در زمینه‌های مالی و صنایع تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین به عنوان میزبان غیرمتمرکز و ذخیره‌سازی برنامه‌هایی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند استفاده می‌شود.
پلتفرم OpenChain:
یک پلتفرم متن‌باز بلاکچین برای سازماندهی، مدیریت و حفظ دارایی‌های دیجیتالی‌ست. در این پلتفرم، یک ادمین می‌تواند قوانین مورد نظر در دفتر کل را تعریف کند؛ سپس کاربران می‌توانند با در نظر داشتن شرایط به انجام معاملات خود بپردازند.
مزایا و معایب استفاده از فناوری بلاکچین:
بلاکچین یک پلتفرم بسیار قدرتمند و کاربردی برای حفظ اطلاعات و جلوگیری از سوءاستفاده افراد سودجو از اطلاعات شخصی و محرمانه است؛ به گونه‌ای که همانند بسیاری از تکنولوژی‌های نوظهور دیگر از جمله هوش‌مصنوعی، متاورس، فناوری‌های پوشیدنی، اینترنت اشیاء و... آینده تکنولوژی و به طورکلی آینده زندگی بشریت است. اما مانند تمامی آنها دارای معایبی نیز است که در ادامه به برخی از این مزایا و معایب اشاره خواهیم کرد:
مزایا:
- کاهش خطای انسانی و افزایش دقت در فرآیندها
- کاهش مخارج اضافی(مانند کمیسیون) از طریق حذف افراد واسطه
- به وجود آمدن بستری ایمن به علت غیرمتمرکز بودن و جلوگیری کردن از تغییر اطلاعات و هک شدن
- معاملات هدفمند در بستری ایمن
- شفافیت در معاملات
- فراهم ساختن محیطی با امنیت بالا جهت ذخیره‌سازی اطلاعات شخصی و محرمانه اشخاص و حفظ سرمایه آنها، بخصوص در کشورهایی که شرایط اقتصادی متزلزل و یا دولتی ناکارآمد دارند
معایب:
- هزینه‌بر بودن راهاندازی
- پایین بودن تعداد معاملات در لحظه (با سرعت پیشرفت چشمگیر این فناوری بعید نیست در آینده بسیار نزدیک شاهد حل شدن این مشکل باشیم)
- فراهم بودن بستر مناسب برای فعالیت‌های غیرقانونی
- مقررات ثابتی برای آن وجود ندارد و هر مالک و ادمینی که صاحب یک شبکه بلاکچین است می‌تواند قوانین دلخواهی را در شبکه خود وضع کند
- محدودیت ذخیره‌سازی داده‌ها
حریم‌خصوصی و امنیت در بلاکچین:
همانطور که اشاره شد، امنیت بالا یکی از شاخصه‌های اصلی شبکه‌های مبتنی بر بلاکچین است. بلاک‌ها به ترتیب زمانی و پرشدن به یکدیگر متصل می‌شوند و دستکاری یک بلاک پس از ذخیره‌سازی کاری بسیار دشوار است. هر بلاک هَش‌کد(Hash Code) مخصوص خود را دارد که همین امر باعث بالا رفتن هرچه بیشتر ضریب امنیت آن می‌شود. اگر یک هکر سعی در هک‌کردن یک بلاک داشته باشد، هش‌کد بلاک تغییر پیدا می‌کند؛ پس مجبور است به سراغ بلاک بعدی برود اما بازهم با تغییر هش‌کد روبرو می‌شود و این رویه ادامه دارد؛ در نتیجه می‌توان گفت در حال حاضر هک کردن اطلاعات در یک شبکه بلاکچین غیرممکن است. با این حال همه روزه حملات بسیار زیادی توسط هکرها به شبکه‌های بلاکچین انجام می‌شود که با توجه به لایه‌های امنیتی زیاد و شناور بودن هش‌کدهای بلاک‌ها و پیچیدگی محاسبات، نیازمند تلاش بسیار و امکانات بسیار قوی از جمله کامپیوترهای بسیار قدرتمند و صرف زمان زیادی است.
خلاصه‌ای از مفاهیم کلیدی:
- بلاکچین نوعی پایگاه‌داده اشتراک‌گذاری شده است که با پایگاه‌داده‌های معمولی در نوع ذخیره‌سازی اطلاعات تفاوت دارند؛ بلاکچین اطلاعات را در بلاک‌ها ذخیره‌سازی می‌کند و آنها را به هم از طریق رمزنگاری‌های خاصی متصل می‌کند.
- داده‌های ورودی تازه، وارد بلاک‌های جدید می‌شوند. موقعی که یک بلاک پر می‌شود، آن را به بلاک قبلی لینک می‌کند تا یک ساختار زنجیر‌وار با ترتیب زمانی مشخص به وجود آید.
- اطلاعات گوناگونی با ساختارهای مختلف قابل ذخیره‌سازی در بلاکچین هستند؛ اما رایج‌ترین ساختار مورد استفاده، اطلاعات معاملاتی است.(مانند اطلاعات موجود در یک بنگاه معاملاتی)
- غیرمتمرکز بودن در بلاکچین به معنای این است که کنترل کردن شرایط و معاملات از طریق سازمان، گروه و یا فرد بخصوصی صورت نمی‌گیرد و اطلاعات معاملات به طور دائم ضبط شده و برای همه قابل مشاهده است.
- شناور بودن هش‌کدها و لایه‌های امنیتی بسیار خوبی که در شبکه‌های بلاکچین بکارگیری شده‌اند، هک شدن اطلاعات را تقریباً غیرممکن کرده است.
